به گزارش گروه صنعتی امیر کبیر ، به ازای هر تن تولید محصولات فولادی حدود ۵ تن (اعم از مواد خام معدنی مانند آهک، دیرگداز، سنگ آهن و...، حاملهای انرژی، محصولات نیمه تمام، محصولات تمام شده، سرباره و... ) از مواد اولیه معدنی باید از محلی به محل دیگر جابهجا شود.
از سوی دیگر بهترین و ارزانترین وسیله حملونقل با فناوری امروز برای حمل این مواد، استفاده از راه آهن است. در این نوشتار در ارتباط با تاریخچه راه آهن ایران و جهان مطالب مختصری ارائه شده و موید این واقعیت است که گسترش صنعت فولاد با هدف دستیابی به توسعه همه جانبه صنعتی و اقتصادی در گرو گسترش کمی و کیفی خطوط ریلی هر کشوری است.
تاریخچه
۱۸۷ سال پیش نخستین راه آهن سراسری دنیا در بریتانیا با بهرهبرداری از خط راه آهن لیورپول-منچستر از سوی جرج استیونسون مهندس انگلیسی (پدر راه آهن) به وجود آمد. تکمیل و ایجاد نخستین خط راه آهن قارهای دنیا در بین سالهای ۱۲۴۸- ۱۲۴۲ شمسی با ساخت خطی ریلی به طول ۳۰۷۷ کیلومتر در شرق امریکا بین شهرهای اوماها، کانسیل پلانز، اوکلند، لانگ وارف تا سانفرانسیسکو با اتصال سواحل شرقی به سواحل غربی قاره امریکا تحقق یافت. کل طول خطوط ریلی دنیا در سال ۱۳۵۹ حدود ۱۰۰۰۵۰۷ کیلومتر بود. هماکنون کل خطوط ریلی دنیا۱۵۵۰۲۶۳ کیلومتر است. طول کل خطوط راه آهن دنیا ۲/۷ برابر فاصله کره زمین و ماه یا ۲۶ برابر کل طول خط استواست. طولانیترین مسیر ریلی دنیا با بیش از ۱۳۲۵۰ کیلومتر از چین، قزاقستان، روسیه، بلاروس، لهستان، آلمان و فرانسه عبور کرده و به مادرید میرسد.
با سرعتهای فعلی این خط راه آهن برای طی فاصله چین تا مادرید، ۲۱ روز زمان لازم است. طولانیترین تونل ریلی دنیا در کشور سوئیس قرار دارد که طول آن حدود ۵۷ کیلومتر بوده و کل مسیر کوهستانی آلپ را طی میکند. وزن فولادهای به کار رفته در کل خطوط ریلی دنیا اعم از مترو و... حدود ۱۲۰ میلیون تن فولاد یا معادل ۱۶۲۰۰ برابر وزن برج ایفل فرانسه برآورد میشود. طول قطعات اولیه ریل آهن به کار رفته در خطوط ابتدایی راه آهن دنیا تا ۱۹۲ سال پیش حدود ۴/۰۵ متر بود و تا سال ۱۳۱۹ برای افزایش سرعت قطارها و جلوگیری از سروصدای واگنها طول قطعات ریل آهن در بعضی از کشورها به حدود ۷۳ متر افزایش یافت.. در امسال طولانیترین ریلهای فولادی مصرفی دنیا در روسیه به طول ۱۲۰ متر به کار برده شد. جمع کل خطوط راه آهن ایران پیش از سال ۱۳۵۷ حدود ۴۵۶۵ کیلومتر بود. جمع کل خطوط فعلی ریلی ایران حدود ۱۳ هزار کیلومتر است.
واردات ریل ممنوع شود
برای عملیاتی شدن گسترش شبکه راه آهن، شبکه متروی تهران و همچنین توسعه شبکه مترو در شهرهای بزرگ ایران، نیاز شدید به ریلهای فولادی احساس میشود. با توجه به خطوط ریلی در دست نصب در ماههای آینده حداقل ۳۰۰هزار تن ریلهای فولادی و در سال آینده حدود ۵۰۰هزار تن انواع ریلهای فولادی مورد نیاز ایران خواهد بود. امید است مجلس شورای اسلامی ایران با مصوبهای ورود هر نوع ریل فولادی برای توسعه شبکه راه آهن و متروس کشور را ممنوع کند تا مجبور شویم مشکلات تولید انبوه ریلهای فولادی در ذوب آهن اصفهان و... را هرچه زودتر برطرف کنند.
کشورهای صنعتی دنیا از ۱۰۰ سال پیش کوشش کردند کشورهایی که دارای ذخایر زیاد منابع معدنی و حاملهای انرژی فسیلی هستند را برای دسترسی به مواد اولیه آنها با نرخ ناچیز و اعمال سیاستهای مزورانه خود، به خدمت بگیرند و مانع پیشرفت واقعی این کشورها شوند. به علت فراهم نکردن شرایط فنی و اقتصادی لازم برای تولید ریلهای فولادی، ورقهای فولادی مناسب برای تولید لولههای خطوط انتقال نفت، گاز، کشتی سازی، مخازن و... با واردات مستقیم و غیرمستقیم این نوع فولادها مبالغ زیادی ارز از ایران خارج شده است، علاوه بر این سالانه مقدار زیادی تجهیزات صنعتی که قسمت عمده وزن آنها را انواع فولاد با کیفیت تشکیل میدهد به کشور وارد میشود. در رژیم گذشته ۵ برنامه توسعه تدوین و اجرا شده است و همچنین در مدت ۳۸ سال پس از سرنگونی رژیم گذشته ۵ برنامه توسعه ۵ ساله تدوین و اجرا شد.متاسفانه هیچ یک از برنامههای یاد شده در ارتباط با گسترش کمی و کیفی صنعت فولاد و سایر موارد به اهداف برنامه نرسیدهاند.
تدوینکنندگان برنامههای توسعه ایران فقط آرزوها را بیان کردند و مشکلات عملیاتی شدن برنامههای تدوینی را در نظر نگرفتند. در ارتباط با صنعت و گسترش کمی و کیفی فولاد به طور مکرر درباره اهداف برنامه ۲۰ ساله چشمانداز که تولید فولاد ایران را در سال ۱۴۰۴ حدود ۵۵ میلیون تن برآورد کرده است، صحبت شده است. در سالهای گذشته نبود برنامهریزی فنی و متناسب نبودن زنجیره تولید فولاد سبب شد از کشور بحرین که حتی یک کیلوگرم ذخیره معدنی سنگ آهن ندارد به ایران که صادرکننده سنگ آهن است، به اجبار گندله سنگ آهن وارد کنیم.
منبع : دنیای معدن
دیدگاه کاربران